معرفی رشته مهندسی نفت

مهندس نفت روش های استخراج نفت و گاز از زیر زمین را طراحی کرده و توسعه می دهد.محل کار مهندس نفت در دفاتر کاری، پالایشگاه ها، محل های حفاری و یا آزمایشگاه های تحقیقاتی می باشد.

پس از کشف منابع نفتی یا گازی، مهندس نفت با همکاری زمین شناسان و دیگر متخصصان، ساختار زمین و خصوصیات صخره های حاوی ذخایر و روشهای حفاری را تعیین کرده و عملیات حفاری را آغاز و مدیریت می کند. از آنجایی که تنها درصد کمی از نفت و گاز موجود در منبع تحت فشار طبیعی از چاه فوران می کند، لذا مهندس نفت از انواع روشهای مختلف به منظور استخراج منابع هیدروکربنی استفاده می کند. این روشها شامل تزریق آب، مواد شمیایی، گاز یا بخار به درون یک منبع نفت جهت با فشار بیرون راندن نفت بیشتر می باشد. از آنجایی که حتی با به کارگیری کاملترین روشهای امروزی تنها قسمتی از نفت یا گاز یک منبع کشف می شود، لذا مهندس نفت به امور تحقیقاتی و گسترش فناوری و روشهای کار آمدتری می پردازد تا میزان کشف را افزایش داده و از هزینه حفاری و مراحل تولید بکاهد.

در مجموع مهندس نفت در یکی از حوزه های اکتشاف، حفاری و یا بهره برداری کار می کند. مهندس نفت با تخصص بهره برداری به بررسی تولید از مخازن نفت و گاز و رفع مشکلات مربوطه می‌پردازد. تخصص او معمولا پس از به اتمام رسیدن کشف مخزن و حفاری آن به کار می آید و مهمترین کار یک مهندس نفت در حوزه بهره برداری، جلوگیری از افت فشار ناگهانی چاه به دلیل بهره برداری نامناسب و صیانت از مخزن جهت بهره برداری بیشتر می باشد.

مهندس نفت با تخصص مخزن، به عنوان یکی دیگر از بازیگران عرصه نفت، پس از اکتشاف منابع هیدروکربنی (نفت، گاز و …. ) توسط تیم اکتشاف، به منظور تکمیل کار و بررسی بیشتر مخازن یافت شده و مدل سازی آنها به منظور انجام عملیات بعدی وارد میدان می شود.

مهمترین کار یک مهندس نفت در بخش مخازن عبارت است از : بررسی قابلیت تولید در مخزن با بکارگیری و بهره مندی از شیوه‌های جدید مطالعاتی و مدلسازی، ارزیابی توزیع فشار و توجیه افت آن در مخزن و چگونگی کنترل آن، انتخاب و ارائه روش عملی افزایش برداشت از مخازن با احتساب ملاحظات فنی واقتصادی و مدیریت و صیانت از مخازن نفت و گاز کشور.

مهندسان مخازن فعالیت‌هایی شبیه به مهندسان بهره‌برداری دارند و درواقع یک جور پل ارتباطی بین تیم اکتشاف و حفاری و تیم بهره‌برداری هستند و حلقه گمشده ارتباطی بین این دو گروه می‌باشند.

پس از اکتشاف و شناسایی و مدل سازی مخازن نفت، مهندس نفت در حوزه حفاری عملیات هایی نظیر عملیات حفاری، مهندسی گل حفاری و … را به منظور دستیابی به نفت یا گاز موجود در مخازن بر عهده دارد. فعالیت این گروه از متخصصان منجر به استخراج نفت توسط بهره‌برداران می‌شود. مهندسی نفت با تخصص حفاری یکی از سخت ترین و پر خطر ترین، و البته پر درآمد ترین مشاغل نفتی می باشد. از جمله ویژگی های مهم مهندسین حفاری، توانایی کار در شرایط دشوار و عملیاتی-بیابانی است که معمولا دوری از خانواده بر این سختی می‌افزاید.

دروس‌ مشترک‌ در‌ گرایش‌های‌ مختلف‌ مهندسی‌ نفت

ریاضی‌ عمومی‌، معادلات‌ دیفرانسیل‌، ریاضیات‌ مهندسی‌، شیمی‌ عمومی‌، شیمی‌ آلی‌، فیزیک‌، برنامه‌نویسی‌ کامپیوتر، زمین‌شناسی‌ عمومی‌، موازنه‌ انرژی‌ و مواد، استاتیک‌ و مقاومت‌ مصالح‌، ترمودینامیک‌، مکانیک‌ سیالات‌، انتقال‌ حرارت‌، کنترل‌ فرآیندها، زمین‌شناسی‌ نفت‌ ، مبانی‌ فرآیندهای‌ صنایع‌ نفت‌، خواص‌ سنگ‌های‌ مخزن‌، خواص‌ سیالات‌ مخزن‌، کارگاه‌ عمومی‌ ، کاربرد ریاضیات‌ در مهندسی‌ شیمی‌، مبانی‌ چاه‌ آزمایی‌، نمودارگیری‌ چاه‌ ، مهندسی‌ مخازن‌، زمین‌شناسی‌ ساختمان‌.

گرایش‌ مهندسی‌ اکتشاف

اولین‌ مرحله‌ برای‌ بهره‌برداری‌ یا برداشت‌ نفت‌، کشف‌ حوزه‌های‌ نفتی‌ است‌ که‌ این‌ کار توسط‌ لرزه‌ نگاری‌ انجام‌ می‌گیرد. مهندسین‌ اکتشاف‌، امواج‌ صوتی‌ را به‌ اعماق‌ زمین‌ فرستاده‌ و سپس‌ امواج‌ برگشتی‌ را اندازه‌گیری‌ و پردازش‌ می‌کنند تا به‌ وجود یا عدم‌ وجود نفت‌ در درون‌ زمین‌ پی‌ ببرند. این‌ گرایش‌ ارتباط‌ نزدیکی‌ با زمین‌شناسی‌ دارد.

دروس‌ تخصصی‌ گرایش‌ مهندسی‌ اکتشاف

ژئوفیزیک‌، ژئوشیمی‌ آلی‌ (نفت‌)، تخمین‌ و ارزیابی‌ ذخایر نفتی‌، زمین‌شناسی‌ ایران‌ و مناطق‌ همجوار، روش‌های‌ افزایش‌ برداشت‌ از مخازن‌، عملیات‌ زمین‌شناسی‌ ایران‌، مهندسی‌ مخازن‌ نفت‌، میکروپالئونتولوژی‌، اصول‌ حفاری‌، گل‌ حفاری‌ و سیمانکاری‌ چاه‌ها، زمین‌شناسی‌ نفت‌، چاه‌نگاری‌، زمین‌شناسی‌ مهندسی‌، زمین‌ ساخت‌، مکانیک‌ محیط‌های‌ ناپیوسته‌ سنگی‌، زمین‌شناسی‌ مناطق‌ دریایی‌، زمین‌شناسی‌ عمومی‌، سنگ‌شناسی‌ (رسوبی‌ ـ آذرین‌ و دگرگونی‌)، کانی‌شناسی‌، برداشت‌ زمین‌شناسی‌، زمین‌شناسی‌ ساختمانی‌، فتوژئولوژی‌ و سنجش‌ از راه‌ دور، پتروفیزیک‌،مکانیک‌ سیالات‌‌، فسیل‌شناسی‌(دیرینه‌شناسی‌)، رسوب‌شناسی‌، چینه‌شناسی‌، بررسی‌ فنی‌ ـ اقتصادی‌، مبانی‌ مهندسی‌ نفت‌، زمین‌شناسی‌ زیرزمینی‌.

گرایش‌ مهندسی‌ حفاری

طراحی‌ تجهیزات‌ حفاری‌ و انجام‌ عملیات‌ در مناسبترین‌ شرایط‌ و ارزیابی‌ اثرات‌ تکنولوژی‌ حفاری‌ و استخراج‌ بر محیط‌ زیست‌ کشور و ارائه‌ راه‌های‌ مناسب‌ برای‌ جلوگیری‌ از تخریب‌ آن‌، جزو فعالیت‌های‌ این‌ گرایش‌ است‌. یک‌ مهندس‌ حفار روش‌هایی‌ را ارائه‌ می‌دهد که‌ هزینه‌ حفاری‌ را پایین‌ و راندمان‌ کار را بالا می‌برد.

دروس‌ تخصصی‌ گرایش‌ مهندسی‌ حفاری

مبانی‌ مهندسی‌ برق‌، دینامیک‌، مهندسی‌ حفاری‌ ، سیمان‌ حفاری‌، گل‌ حفاری‌، مهندسی‌ حفاری‌ پیشرفته‌ ، اسیدکاری‌ در عملیات‌.

گرایش‌ مهندسی‌ مخازن‌ نفت‌

دانش‌ مهندسی‌ مخازن‌ به‌ این‌ می‌پردازد که‌ ما در یک‌ حوزه‌ نفتی‌ در اعماق‌ زمین‌ مثلاً در عمق‌ ۲ یا ۳ هزار متری‌ چه‌ مقدار نفت‌ و گاز داریم‌ و چه‌ مقدار از آن‌ قابل‌ دسترسی‌ می‌باشد و با چه‌ سرعتی‌ می‌توان‌ از مخزن‌ مورد نظر برداشت‌ کرد؟ مهندسی‌ نفت‌ گرایش‌ مخازن‌، نوع‌ مخزن‌ نفت‌ یا گاز و همچنین‌ فشار، دما و عمق‌ آن‌ از سطح‌ زمین‌ را مشخص‌ می‌کند زیرا موارد فوق‌ در نحوه‌ برداشت‌ و استخراج‌ نفت‌ از مخازن‌ تاثیر دارد.

دروس‌ تخصصی‌ گرایش‌ مهندسی‌ مخازن‌ نفت

مکانیک‌ سیالات‌ دو فازی‌، انتقال‌ جرم‌، ترمودینامیک‌، مهندسی‌ مخازن‌، مطالعات‌ مخازن‌، عملیات‌ بهره‌برداری‌، روش‌های‌ افزایش‌ وبرداشت‌ مخازن‌، مدیریت‌ و صیانت‌ از مخازن‌. گرایش‌ مهندسی‌ بهره‌برداری‌ از منابع‌ نفت‌ امروزه‌ اکثر مخازن‌ نفت‌ کشور ما دچار افت‌ فشار شده‌اند به‌ همین‌ دلیل‌ نفت‌ به‌ صورت‌ طبیعی‌ به‌ سطح‌ زمین‌ نمی‌رسد و در نتیجه‌ حضور مهندسین‌ بهره‌برداری‌ از منابع‌ نفت‌، یک‌ ضرورت‌ اجتناب‌ ناپذیر است‌. افرادی‌ که‌ با استفاده‌ از روش‌های‌ علمی‌ بهتر و اصولی‌تر، از مخازن‌ نفتی‌ بهره‌برداری‌ می‌کنند.

دروس‌ تخصصی‌ گرایش‌ مهندسی‌ بهره‌برداری‌ از منابع‌ نفت‌

مکانیک‌ سیالات‌ دوفازی‌، اصول‌ ژئوفیزیک‌ اکتشافی‌، مهندسی‌ مخازن‌ ، مهندسی‌ حفاری‌، عملیات‌ بهره‌برداری‌، روش‌های‌ افزایش‌ و برداشت‌ از مخازن‌، تخمین‌ مخازن‌ در چاه‌های‌ اکتشافی‌، آزمایشگاه‌ نفت‌.